W ramach projektu „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe – konserwacja, renowacja, digitalizacja zabytkowych cerkwi”, realizowanego dzięki środkom MF EOG 2009-2014 oraz środkom krajowym w ramach programu „Konserwacja i Rewitalizacja Dziedzictwa Kulturowego”, w cerkwi prawosławnej pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach wykonano następujące prace:
- izolację pionową cerkwi
- remont dachu, elewacji i tynków
- remont tynków i posadzek wewnętrznych
- remont schodów i stolarki
- utwardzenie terenu wokół cerkwi
- konserwację polichromii zewnętrznej i wewnętrznej cerkwi
- konserwację ikonostasu
- remont instalacji elektrycznych
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach – stan przed i po remoncie
Święto parafialne
(kalendarz juliański/kalendarz gregoriański):
Opieki Matki Bożej – 1/14 X
Lokalizacja świątyni
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach należy do dekanatu terespolskiego Diecezji Lubelsko-Chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jest wpisana do rejestru zabytków. Świątynia znajduje się przy ul. Kodeńskiej 2.
Historia cerkwi
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach w swym obecnym kształcie architektonicznym powstała na początku XX w. i w jej historii, jak w zwierciadle przeglądają się losy tutejszych wiernych wschodniego chrześcijaństwa. Parafię prawosławną w Sławatyczach erygowano w końcu XV w. Pierwsza cerkiew została zbudowana na jej potrzeby na pocz. XVI w. (według niektórych źródeł nawet w 1499 r.). Ufundował ją Ursuł Wołoszyn, dworzanin Aleksandra Jagiellończyka.
Obecnie istniejąca cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Sławatyczach została wzniesiona na tzw. Górze Głodowej w latach 1910-1912, w miejscu starszej XVIII-wiecznej budowli. Inicjatorem jej powstania był ówczesny przełożony monasteru św. Onufrego w Jabłecznej, archimandryta Serafin. Budowę cerkwi sfinansowało małżeństwo Klaudiusza i Elżbiety Paschałowów. Cerkiew, mimo niedokończonych prac we wnętrzu (polichromie ukończono w 1914 r.), wyświęcono 12 IX 1912 r. i od tej pory posiada ona status świątyni parafialnej. Nowa cerkiew funkcjonuje przez trzy kolejne lata, do 1915 r., kiedy to miejscową ludność prawosławną dotyka dramat bieżeństwa. Opuszczona świątynia do 1918 r. pełni funkcję szpitala polowego.
Z początkiem lat dwudziestych minionego stulecia cerkiew w Sławatyczach ponownie służy prawosławnej społeczności. Już w 1921 r. hierarchii Cerkwi prawosławnej w Polsce udaje się legalnie reaktywować parafię i otworzyć cerkiew. Dwadzieścia lat później, w 1938 r. obiekt znajduje się na liście cerkwi przeznaczonych do zburzenia w ramach akcji burzenia świątyń prawosławnych. Jednakże rozbiórkę świątyni w Sławatyczach skutecznie powstrzymuje proboszcz miejscowego kościoła rzymskokatolickiego, mieszczącego się vis-à-vis cerkwi. Po kolejnych 10 latach, w 1947 r., ludność prawosławną Sławatycz (jak i całego regionu południowego Podlasia) boleśnie dotyka akcja „Wisła”, która oznacza przymusowe wysiedlenia i konieczność pozostawienia cerkwi bez opieki. Przez kolejne lata świątynia jest sukcesywnie dewastowana przez miejscową ludność (w zniszczonej cerkwi przez pewien czas mieści się nawet szalet).
Restytucja cerkwi i jej ponowne otwarcie jest datowane na rok 1952. Erygowanie parafii nastąpiło dopiero w 1966 r. W tym też roku przeprowadzono niewielki remont budynku. Kolejne prace remontowe miały miejsce w kolejnych latach. Obecny remont z lat 2014-2016 jest jednym
z największych od początku istnienia obecnej świątyni.
Cerkiew w Sławatyczach została wzniesiona w stylu bizantyńsko-rosyjskim, według projektu Aleksandra Puringa. Jest to trójdzielna budowla z prostokątnym przedsionkiem, pojedynczą kwadratową nawą, krytą namiotowym dachem, oraz poligonalną absydą. Przedsionek wieńczy dzwonnica kryta dachem wieżowym, zakończonym niewielką cebulastą kopułą. Nad nawą główną znajduje się pięć kolejnych kopuł, z których największa centralnie zamyka dach. Poniżej, na elewacji świątyni umieszczony został rząd wnęk, w które wstawiono pisane na blasze złocone ikony, przedstawiające sceny z życia Chrystusa. Specyfiką cerkwi w Sławatyczach jest zastosowanie podczas jej budowy czerwonej cegły, połączonej z białym kamieniem.
Wnętrze świątyni zdobi wyjątkowy, jednorzędowy ikonostas, bez typowych poziomych rzędów. Chlubą cerkwi w Sławatyczach są dwie ikony z przełomu XVIII i XIX w.: Chrystusa Pantokratora oraz św. Mikołaja Cudotwórcy.