W ramach projektu „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe – konserwacja, renowacja, digitalizacja zabytkowych cerkwi”, realizowanego dzięki środkom MF EOG 2009-2014 oraz środkom krajowym w ramach programu „Konserwacja i Rewitalizacja Dziedzictwa Kulturowego”, w cerkwi prawosławnej pw. Opieki Matki Bożej w Kobylanach wykonano następujące prace:
- remont dachu
- remont elewacji
- remont ścian wewnętrznych i posadzek
- remont stolarki
- izolację ścian fundamentowych
cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w kobylanach – stan przed i po remoncie
Święto parafialne
(kalendarz juliański/kalendarz gregoriański):
Opieki Matki Bożej — 1/14X
Lokalizacja świątyni
Cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Kobylanach należy do dekanatu terespolskiego Diecezji Lubelsko-Chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jest wpisana do rejestru zabytków. Świątynia mieści się przy ul. Słonecznej 65.
Historia cerkwi
Pierwsza tutejsza cerkiew prawosławna powstała przed 1519 r., a najpóźniej w 1539 r. stała się siedzibą parafii wchodzącej w skład diecezji chełmskiej. Choć sąsiednie parafie prawosławne przyjęły unię, podpisaną w 1596 r., to parafii kobylańskiej udało się bronić przed tym procesem jeszcze przez 24 lata. Kobylańska cerkiew wróciła na łono prawosławia w 1875 r., na skutek powrotu unitów do Prawosławia. W tym roku powstał także, sąsiadujący ze świątynią, cmentarz.
W 1890 r. na potrzeby kobylańskiej parafii wzniesiono nową cerkiew. Na miejscu starej drewnianej świątyni powstała obecna murowana. Autorem projektu był Wiktor Syczugow, członek Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wyświęcenia nowej świątyni dokonał 25 IX 1890 r. biskup lubelski Flawian. W 1917 r. cerkiew Opieki Matki Bożej w Kobylanach przechodzi jeden z najtrudniejszych okresów – zostaje opuszczona, zaś w czasie wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920 wojsko radzieckie urządza w niej stajnię. Mimo to w 1919 r. cerkiew została przez ówczesne władze niepodległego Państwa Polskiego zarekomendowana jako siedziba funkcjonującej parafii w powiecie bialskim. Regularne nabożeństwa w świątyni odbywają się od 1924 r. Cerkiew w Kobylanach jest wówczas jedną z czterech czynnych świątyń w powiecie bialskim i zarazem jedną z ośmiu w dekanacie bialskim diecezji warszawsko-chełmskiej.
W okresie międzywojennym cerkiew w Kobylanach staje się przedmiotem sporu między wyznawcami prawosławia i szalejącą na Podlasiu akcją neounii. Kobylańska cerkiew Opieki Matki Bożej, mimo wszystko pozostaje wierna prawosławiu.
Kolejne lata dla cerkwi Opieki Matki Bożej w Kobylanach, jako jednej z nielicznych na Południowym Podlasiu, przynoszą pozytywne doświadczenia: w czasie akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych w Polsce w latach 1919-1938 świątynia nie jest zagrożona zniszczeniem (a zburzono wówczas ponad 120 cerkwi prawosławnych).
W dzisiejszej świątyni w Kobylanach są zdeponowane zabytki natury ruchomej, ikony i części ikonostasów ze zburzonych w 1938 r. w czasie akcji burzenia świątyń prawosławnych, sąsiadujących prawosławnych cerkwi w Kostomłotach i Kijowcu. Kobylańska cerkiew pozostaje nieprzerwanie czynna także w czasie II wojny światowej oraz w latach powojennych. We wnętrzu świątyni znajduje się zabytkowe XIX-wieczne wyposażenie, w tym dwurzędowy ikonostas.
Obiekt był remontowany w latach 80. XX w. (wtedy dokonano także konserwacji ikonostasu), a następnie na początku XXI w. — w 2014 r. diecezja lubelsko-chełmska uzyskała dotację na kolejny remont, który zakończył się w roku 2016.
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Kobylanach reprezentuje styl neoruski z trójdzielną bryłą, nawą główną wzniesioną na planie kwadratu, nakrytą czteropołaciowym dachem, zwieńczonym pojedynczą cebulastą kopułą. Przedsionek, zbudowany na planie prostokąta, wieńczy dzwonnica z hełmem w formie namiotowego dachu, wykończonego kopułką o tym samym kształcie. Przestrzeń ołtarza jest zamknięta poligonalnie. Kobylańska cerkiew należy do grupy 11 świątyń, które w latach 80. i 90. XIX w. dla parafii Diecezji Chełmskiej zaprojektował Wiktor Syczugow. Najbliższa, pod względem formy, cerkwi w Kobylanach była świątynia w Tarnawce (obecnie kościół katolicki). Oba obiekty, na tle pozostałych projektów rosyjskiego architekta, wyróżnia wyraźnie zarysowany monumentalizm: większe rozmiary dzwonnicy, przedsionka oraz niemal kwadratowa nawa, a także plastyczne boniowanie pola cokołu i ozdobne gzymsy.